بخش دوم : کاغذ گلاسه، مقوای پشت طوسی و ...

در مقاله قبلی با عنوان "انواع کاغذ را بشناسیم – بخش اول"، با کاغذ تحریر و کاغذ روزنامه آشنا شدیم. در این مطلب به معرفی کاغذهایی مثل کاغذ گلاسه، مقوای پشت طوسی و کاغذ مکانیکی می پردازیم:

کاغذ و مقوای گلاسه (کاغذ اندود شده- Coated Paper)

کاغذ گلاسه یا Coated Paper، کاغذ دو رو با سطحی صاف و هموار و مقاومت زیاد است. اغلب این کاغذها را جهت چاپ با استفاده از خمیر شیمیایی و با کیفیت بسیار بالا تهیه می کنند. بسیاری از محصولات چاپی مثل کارت ویزیت، بروشور و کاتالوگ ها با کاغذ و مقوای گلاسه چاپ و تولید می شوند. دلیل انتخاب کاغذ گلاسه برای چاپ جذب یکنواخت جوهر است.

در خمیر  این نوع کاغذ، از نشاسته برای هموار شدن سطح کاغذ گلاسه و جذب یکنواخت جوهر و از پلاستیک به علت ضد‌آب بودن آن استفاده می‌کنند. گلاسه یکی از مرغوب‌ترین انواع کاغذ است؛ هرچه گرماژ آن بالاتر باشد، کیفیت چاپ بهتر خواهد شد. این کاغذ در دو نوع مات و براق و به صورت یک رو و دو رو عرضه می‌شود. کاغذ گلاسه در سایزهای 70 در 100 و 60 در 90 و سایزهای خاص و همین طور گرماژهای 70-80-90-100-113-118-135-148-170-200-250-280-300-350 تولید می‌شود. برندهای معروف کاغذ گلاسه در ایران عبارتند از هانسل، شینهو، موریم، نیوکرون و نویا.

بهترین نوع کاغذهای گلاسه با استفاده از دو توری و با دو نوبت اندود کردن با مواد معدنی و یا خاک چینی تهیه می‌شوند. عملیات گلاسه کردن به طور جداگانه پس از تولید کاغذ بر روی آن انجام می‌شود. گرچه به طور کلی مقوای گلاسه هر چه ضخیم تر باشد با کیفیت تر است اما مرغوبیت کاغذ گلاسه را با توجه به کیفیت مواد به کار رفته در ساخت آن و همچنین مواد مصرفی در اندود کردن سطح آن و مقدار پرداخت انجام شده که به وسیله نوردهای مخصوص در مرحله پایانی بر روی آن انجام می‌شود، درجه بندی می‌کنند.

با توجه به افزایش روزافزون نشریات رنگی، صنعت کاغذسازی توجه خاصی نسبت به تولید کاغذ گلاسه ارزان قیمت که برای چاپ افست مناسب باشد، دارد و به همین منظور از خمیر مکانیکی نیز به عنوان بخشی از خمیر مصرفی در ساخت کاغذ گلاسه استفاده می‌شود.

اندود کردن و پرداخت کاغذ گلاسه با روش‌های مختلف صورت می‌گیرد که ممکن است با استفاده از تجهیزات مخصوص که بر روی ماشین کاغذسازی وجود دارد انجام شود و یا این که با استفاده از ماشین جداگانه‌ای صورت گیرد.

فرایند کوتینگ (Coating) یا پوشش زدن را با استفاده از نورد و تیغه‌های مخصوص که در موقع حرکت کاغذ رول با آن تماس پیدا می‌کند، انجام می‌دهند. ضخامت و صافی مواد به وسیله نوردها کنترل می‌شود و یک تیغه استیل و یا تیغه مجهز به باد، با وارد آوردن هوای تحت فشار بر روی عرض کاغذ، عمل کوتینگ را انجام می‌دهد.

در بعضی موارد از ترکیب هر دو روش برای گلاسه کردن کاغذ استفاده می‌شود. کاغذ گلاسه را نیز مثل کاغذهای معمولی با استفاده از نوردهای کلندر(Calender)  در ماشین کاغذسازی و یا با استفاده از ماشین جداگانه پرداخت می‌کنند، که این عملیات بستگی به نوع استفاده و درجه مرغوبیت پرداخت دارد. کیفیت پرداخت کاغذ بر اساس نوع خمیر آن متفاوت است که می‌تواند از خمیر مکانیکی و یا شیمیایی ساخته شده باشد. از کاغذهای اندودشده، عمدتاً برای چاپ مجله و دیگر موارد چاپ تصاویر رنگی و ترامه با کیفیت خوب استفاده می‌شود.

کاغذ گلاسه مات (Matt coated Paper)

کاغذ اندود شده مات در سال‌های اخیر بسیار رایج شده است. در پوشش سطح این کاغذ از خاک چینی استفاده می‌کنند که باعث صافی سطح و بهبود جذب مرکب می‌شود. بر اساس نوع پرداخت و با مشخصاتی که توسط تولید کننده ارائه می‌شود، این کاغذ را با اسامی مات، ساتن، مخمل و یا ابریشم نامگذاری می‌کنند که در حقیقت اشاره به صاف بودن و نوع پوشش آن دارد.

کاغذ اندودشده مات با استفاده از مقدار زیادی خاک چینی با کربنات کلسیم، در مرحله کاغذسازی ساخته می‌شود. کیفیت چاپ و صافی این کاغذ بر اساس مقدار مواد پوششی مصرف شده در ساخت بدنه و سپس مرحله پرداخت آن ارزیابی می‌شود. کاغذ مات با وجود معروفیت آن می‌تواند مشکلاتی را در مرحله چاپ ایجاد کند که این مسئله در رابطه با ضعیف بودن قدرت آن در مقابل سایش است. کاغذ مات به نظر صاف و نرم است ولی در حقیقت در مقایسه با کاغذ گلاسه بسیار خشن و زبر است. به همین علت، در موقع چاپ و با قرار گرفتن دو برگ از آن بر روی یکدیگر خاصیت سایش و سمباده‌ای پیدا می‌کند که پس از خشک شدن مرکب بر روی آن باعث سایش و پدید آمدن علائم ناخواسته و مالیده شدن مرکب بر روی کاغذ می‌شود.

چاپ با کاغذ مات نیاز به مرکب فرموله شده مخصوص دارد، هر چند که تنها راه کاهش ریسک مالیده شدن مرکب، استفاده از ورنی مجدد در قسمت‌های چاپ شده است.

از کاغذهای اندود شده (گلاسه براق و مات) برای چاپ انواع مختلف کارهای تجاری و با کیفیت بالا استفاده می شود که معمولاً در آن ها از مقادیر زیادی تصاویر ترامه استفاده می‌شود، مثل چاپ بروشورها و کتاب و کاتالوگ با گرماژ بین 60 تا 200 گرم در متر مربع.

کاغذ بالکی یا بالک

كاغذ بالكی نوعی کاغذ مكانيكال حجیم شده است که با توجه به ویژگی‌های خاص خود می‌تواند در کاربردهای مختلف جایگزین کاغذ تحریر (Uncoated Wood- free Paper) و کاغذ گلاسه (Art Coated Paper) شود. در تولید این کاغذ کيفيت خمیر از اهمیت زیادی برخوردار است. این کاغذ بسیار بسیار سبک بوده و رنگ آن مشابه کاغذ کاهی است. از کاغذ بالکی اغلب برای چاپ کتاب های قطور استفاده می شود.

کاغذ و مقوای پشت طوسی و پشت سفید

مقوای پشت سفید و طوسی، مقوایی بازیافتی با گرماژهای متفاوت است که یک طرف آن سفید یا طوسی است. به دلیل بازیافتی بودن، قیمت این نوع مقوا پایین تر از مقواهای گلاسه و ایندربرد است؛ اما این نوع مقوا تا حدی غیر بهداشتی به شمار می رود، بنابراین استفاده آن در ارتباط مستقیم با مواد غذایی ممنوع است.

مقوای پشت طوسی یا دوبلکس از ورقه‌های مقوا به صورت دو لايه تشکیل شده است که توسط یک لایه مرطوب به یکدیگر چسبانده می‌شود. از ویژگی‌های مثبت این نوع مقوا قابلیت چاپ بالا می‌باشد. مقوای پشت طوسی بیشتر در صنایع شوینده و بهداشتی مانند انواع پودر، جعبه کفش، دستمال کاغذی، جعبه شیرینی، جعبه کبریت و جعبه خمیردندان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع مقوا در انواع سایزها و گرماژهای 210-230-250-280-300-350-400 ارائه می‌شود. برندهای هانسول hansol، اژدهاshinpoong ، ببری seha، اسبی White horse و پاندا برندهای معروفی هستند که در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کاغذ و مقوای کرافت  (kraftpaper)

این نوع کاغذ معمولاً با رنگ قهوه‌ای یا رنگ سفید تولید می‌شود و با دوام است و عموماً برای بسته‌بندی، چاپ جعبه، چاپ کارتن، پاکت و ساک دستی کرافت به کار می‌رود. گرماژ و وزن این کاغذ بسیار متنوع است، به طوری که با ترکیب آنها در تولید ورق و کارتن، تولید بیش از یکصد نوع ترکیب در ورق‌های 3 لايه و 5 لایه میسر می‌گردد. این نوع کاغذ مورد استفاده کارخانجات تولید ورق کارتن، تولیدکنندگان پاکت سیمان و همچنین تولید ساک‌های کاغذی است. شرکت های معروف ارائه دهنده کاغذ کرافت عبارتند از: لی اند من (Lee And Man)، دایهان(Daehan)  و Asia Paper.

کاغذی با مقاومت بالا که از سولفات خمیر پالپ تهیه می‌شود، کاغذهای کرافت بسیار متنوعند؛ مانند کاغذهای کرافتی که سفید نشده و برای بسته بندی استفاده می‌شوند و کاغذهای کرافت سفید شده که برای تهیه کاغذهایی که پیوستگی بافت آن قوی است به کار می‌رود.

کاغذ مکانیکی (Mechanical Printing)

نوع مرغوب‌تری از کاغذ روزنامه است که درصد خمیر شیمیایی آن نسبت به نوع اول بیشتر است. در این نوع کاغذ درصد خمیر شیمیایی بر اساس کیفیت مورد نیاز، کم یا زیاد می‌شود. در کاغذهای روزنامه با کیفیت خوب از درصد ناچیزی خمیر مکانیکی استفاده می‌شود که ظاهر آن پس از تولید تقریبا شبیه به کاغذ با خمیر شیمیایی (Woodfree) به نظر می‌رسد.

مواد پرداخت کننده موجود در خمیر این کاغذ به میزان معمول است و از کاغذ آن برای چاپ تولیدات ارزان قیمت و کارهای شبیه به آن استفاده می‌شود. این نوع کاغذ را می‌توان با پرداخت بهتر نیز تهیه نمود که در آن صورت می تواند به عنوان کاغذ تحریر ارزان قیمت نیز مصرف شود. وجود خمیر مکانیکی باعث تغییر رنگ این کاغذ شده و کارهای رنگی چاپ شده با آن اغلب دارای ظاهری غیر یکنواخت خواهند بود. این ظاهر غیر یکنواخت به دلیل ضعف کاغذ در جذب یکنواخت مرکب و نامرغوب بودن مواد مخلوط شده در خمیر آن است. این نوع کاغذ به صورت رول و ورق عرضه می‌شود.

کاغذ مکانیکی با سطح بسیار صاف (سوپر کلندر)  Mechanical Sc printing

خمیر این کاغذ از مواد معدنی بیشتری برخوردار بوده و شفافیت آن نیز به دلیل پرداخت شدن سطح آن با نوردهای سوپر کلندر (Super Calender) زیاد است. کاغذ چاپ مکانیکی SC به شکل گسترده‌ای در چاپ با ماشین‌های روتوگراور و برای کارهای چاپی مثل مجله‌ها با تیراژ بالا، چاپ کاتالوگ و ضمائم رنگی مجله‌ها مصرف دارد. گرماژ این کاغذ بین 54 تا 80 گرم در مترمربع متغیر است. با پرداخت و آهارزنی می‌توان کاغذهای مشابه با چاپ افست تهیه نمود که بیشتر برای چاپ کتاب‌های ارزان قیمت مصرف می‌شوند.